Het Straatjournaal over therapiehond Moos

Oorspronkelijk gepubliceerd in Het Straatjournaal

Maak kennis met Moos. Moos is een specialist op het gebied van hulpverlening bij tal van psyschische problemen. Je mag hem aaien en knuffelen, hij geeft je zo nu een dan een lik over je wang en hij moet een paar keer per dag worden uitgelaten. Straatjounaal ging een middag op bezoek bij deze therapiehond van DogsWork en zijn baasje Lizette in Enkhuizen.

Het is eigenlijk het ei van Columbus; mensen met al dan niet aangeboren psychische aandoeningen een hond geven als hulp. Honden zijn over het algemeen sociaal, werken graag en zijn gevoelig voor de gemoedstoestand waarin hun baasje verkeert. Daarnaast zijn ze vaak erg lief en aanhankelijk en in veel gevallen heel erg knuffelbaar. Van je psychiater moet je afblijven, maar deze vriend mag je gewoon aanraken.

In haar beregezellige huis in Enkhuizen, waar hondenbaasje Lizette (52) woont met man en twee van haar vier kinderen, zijn bij aankomst meteen een aantal dingen duidelijk. Eén: hond Moos is veel te schattig voor deze wereld. Twee: de begroeting tussen Lizette en DogsWorkbegeleidster Dineke Dekker is meer dan gewoon hartelijk. Drie: ook Dineke en Moos hebben een heel aparte band.

Het is heel wat dat Straatjournaal zomaar thuis bij Lizette op bezoek mag komen, blijkt na wat onwennig gedraai, koffi e en het vinden van de juiste zitplaatsen. “Als ik mensen moet zien, ga ik liever naar hen toe”, zegt ze, “want dan kan ik weglopen als het me te veel wordt. Ik maak in dit geval een uitzondering omdat ik het goed vind om wat meer bekendheid te geven aan het nut van therapiehonden.” Inderdaad zie je dat Lizette ergens last van heeft. Hoewel ze op sommige momenten sterk en zelfverzekerd is, een krachtige vrouw, krimpt ze op andere momenten een beetje ineen. Alsof alle energie door een of andere stofzuiger naar binnen wordt gezogen. Een stofzuiger met de naam PTSS. Post Traumatisch Stress Syndroom, een diagnose die in 2012 werd gesteld na een lang traject van zoeken naar verklaringen voor symptomen die uit het niets leken te komen; angsten, depressies, teruggetrokken raken tot in het extreme, en uiteindelijk haast de straat niet meer op durven. Sinds 2010 werkt de (voormalig) arts niet meer. Dat was onmogelijk geworden. Het was afschuwelijk voor het hele gezin, ook voor echtgenoot Jan, die alleen maar kon toekijken hoe zijn vrouw verdween. “Het kon soms zo erg zijn”, vertelt Lizette, “dat ik niet eens meer wist hoe ik op moest staan. Op een of andere manier lukte dat gewoon niet, alsof ik er geen controle over had.”

Met therapie, lotgenotencontact en natuurlijk de steun van haar gezin probeerde Lizette met man en macht grip te krijgen op haar leven. Daarom stond ze ook open voor de boodschap van een tv-uitzending eind vorig jaar. Het programma ging over een veteraan met PTSS die zeer veel baat had bij de voortdurende aanwezigheid van een speciaal daartoe opgeleide hond in zijn leven. Lizette: “Toen ik dat zag, ben ik direct op internet gaan zoeken of ik voor zo’n hond in aanmerking kon komen. Het bleek meteen al dat het voor mij als niet-veteraan moeilijk zou worden.” Zeg maar gerust: onbetaalbaar. Een opgeleide ‘veteranenhond’ kost tussen de 21 duizend en 30 duizend euro. Uiteindelijk kwam Lizette op de site van DogsWork terecht. “Dat voelde heel goed aan en hun prijzen waren ook anders. Toen is het balletje gaan rollen.”

DogsWork leidt honden van puppy af op tot therapiehond. Dankzij die opleiding kunnen de honden helpen om psychische problemen bij volwassenen en kinderen te verminderen of zelfs op te lossen. DogsWork begeleidt onder andere gezinnen met kinderen met het Syndroom van Down en met autisme en volwassenen met een angststoornis, dwangneuroses, verlatingsangst of PTSS. De achterliggende gedachte is dat honden stress verlagen en mensen uit hun isolement halen. Begeleidster Dineke Dekker: “De door DogsWork opgeleide begeleidsters zitten door het hele land. Omdat ik in Medemblik woon heeft Maud, de oprichtster van DogsWork, mij gevraagd of ik mee wilde op huisbezoek bij Lizette. We hadden twee honden mee. Dat waren puppy Moos, die op dat moment door mij thuis werd getraind, en een volwassen hond die dus al ‘af’ was. Ik denk dat het heel goed is dat Lizette Moos heeft gekozen. Je ziet gewoon dat er een klik tussen die twee is.”

Als begeleidster traint Dineke de door DogsWork zelf gefokte of geselecteerde puppy’s en helpt ze bij het plaatsen en begeleiden ervan. Tijdens de puppytrainingsperiode wonen de pups bij haar in. Dat kan enkele maanden tot twee jaar jaar duren. Dineke: “Soms zegt mijn man: oh nee, alweer een puppy in huis. Maar uiteindelijk vindt hij het dan ook weer leuk. Ik heb tien jaar lesgegeven op een hondenschool als hondentrainster. Toen ik daar kennismaakte met DogsWork was ik eigenlijk direct om. Ze kwamen op de school vertellen over hun werk met therapiehonden en ik vond het zoiets geweldigs dat ik bij hun de opleiding tot therapiehondbegeleidster heb gevolgd. Nu geniet ik enorm van mijn werk. Je ziet mensen zo opknappen als ze een hond van ons hebben.”
En opgeknapt is Lizette inderdaad. Sinds Moos afgelopen maart bij het gezin in huis is gekomen, is er enorm veel verbetert. Lizette: “Ik ga de straat weer op. Dat is het allerbelangrijkste, denk ik. Gewoon overdag om Moos uit te laten, maar ook om boodschappen te doen en bij mensen op bezoek te gaan. En als ik me slecht of angstig voel, komt Moos vanzelf bij me liggen. Hij oordeelt tenminste niet over mij. Als ik hem dan vast kan pakken, helpt me dat om in het hier en nu te blijven. Daarnaast heeft een hond ook verzorging nodig. Hij heeft me nodig, dus ik moet wel opstaan.”

De grote vraag die door veel mensen wordt gesteld is natuurlijk: waarom zo ingewikkeld en duur? Je kunt toch net zo goed een dotje uit het asiel halen? Wat maakt nu het verschil? Het antwoord wordt duidelijk tijdens een trainingsrondje buiten, waarbij Lizette het met Moos aan de lijn lopen oefent. Dineke: “Of een hond geschikt is om therapiehond te worden, bepalen we al heel vroeg. Dus wie een hond van ons krijgt, krijgt er een die speciaal hiervoor uit een nestje is geselecteerd. Geschikte honden moeten van nature graag bij mensen willen zijn. Dat kun je al heel vroeg zien bij een puppy. DogsWork fokt Moos’ ras tegenwoordig zelf. Dat is de Polkski Owczarek Nizinny, oftewel de Poolse Herdershond. Dit ras is stabiel, kalm, sociaal en van nature hard werkend. Naast de selectie van geschikte pups doen we vervolgens de opvoeding. We wennen de pups aan allerlei omgevingen, leren ze niet te blaffen of op te springen en te luisteren. Dit zijn dan nog maar een paar dingen. Heel belangrijk is vervolgens het plaatsten van de pup. Je moet dat proces goed begeleiden, in de gaten houden of baasje en hond goed met elkaar kunnen samenwerken.”

Lizette: “Ik denk niet dat ik het zonder begeleiding had aangekund. Want een pup blijft een pup. Het vraagt veel van je om daar doorlopend alert mee om te gaan en consequent te zijn. Sommige dingen leer je op de hondenschool - daar moet je van DogsWork verplicht heen - maar het persoonlijke contact krijg je vooral in de begeleiding.”

“Nu we het daar toch over hebben…”, zegt Dineke, “Lizette, ik vind dat Moos te veel aan de riem trekt. Daar moet je wel iets aan doen, hoor. Laten we dat even gaan oefenen.” Inderdaad. Adorabele Moos is blij dat hij even de poten kan strekken. Tijdens het hele voorafgaande uur heeft hij braaf een beetje in de huiskamer heen en weer gehobbeld, nou wil hij wel wat actie. Hij trekt Lizette achter zich aan. Deze heeft moeite het getrek te stoppen. De trainer in Dineke wordt wakker. “Geef mij eens even? Kijk, het is belangrijk dat Moos meteen word teruggehaald als hij trekt. Je moet duidelijk zijn.” Nadat Dineke het voorbeeld heeft gegeven, geeft ze de riem weer aan Lizette. Het is duidelijk, voor Lizette is het echt werken. Maar het effect is er meteen; Moos trekt minder. Nu is het aan Lizette om consequent te blijven.

Dineke: “Voor gezonde mensen is het opvoeden van een hond al een hele opgave, dus helemaal voor mensen met een stoornis. Onze begeleiding kan daarin het verschil maken. Als we problemen zien, proberen we die samen op te lossen. Een enkele keer is het opvoeden jammer genoeg toch teveel voor iemand. Gelukkig heb ik nog maar één keer een hond terug hoeven halen omdat de verzorging een te zware opgave voor het baasje was. De teruggehaalde hond herplaatsen we dan.” In het geval van Lizette is het in huis halen van Moos al met al enorm goed verlopen. Man en kinderen beamen dat ze veel meer aanwezig is, en blijer. Helaas is een therapiehond niet voor iedereen haalbaar. Zorgverzekeraars vergoeden de therapiehonden niet.

De kosten voor een opgeleide hond van DogsWork begint bij 3500 euro, en begeleiding kost 45 euro per uur; weliswaar niet zo prijzig als een ‘veteranenhond’, maar toch een hoop geld voor mensen met een minimuminkomen bijvoorbeeld. Jammer, want zoals Lizette opmerkte tijdens het gesprek: “Wat denk je dat een opname op een psychiatrische afdeling kost? Zonder Moos zou het een stuk slechter met me gaan.”